Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – Vitamin ve mineral takviyeleri yıllardır çoğu insan tarafından kullanılıyor. İlk olarak hap ve kapsül formunda karşımıza çıkan bu takviyeler, zamanla çeşitli şekillerde yeniden tasarlandı. Çocuklar için meyve aromalı çiğneme tabletleri, yetişkinler için pratik içecek karışımları gibi vitamin takviyeleri son olarak vitamin bantları olarak karşımıza çıktı. B12 ve C vitamini gibi birçok vitamin eksiliğini giderdiği iddia edilen bu ürünün benzerleri daha önce de çeşitli isimlerle piyasaya sürüldü. Ancak bu ürünlerin ihtiyaç duyulan vitaminleri sağlayıp sağlamadığı ve potansiyel zararları hakkında hâlâ belirsizlikler var. Peki, bu ürün iddia edildiği kadar etkili mi yoksa sağlık adına endişe verici riskler taşıyor mu? İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Şehmus Özmen’e sorduk.
‘VÜCUDUN BU VİTAMİNE İHTİYACI VAR MI?’
Günümüzde kullanılan vitamin bantlarının geçmişi 1970’lere dayanıyor. 1970’li yıllara gelindiğinde ilaçların cilt yoluyla emilmesini sağlayan transdermal sistemler üzerine ilk çalışmalar yapılmaya başlandı. Bu teknoloji, özellikle 1979’da Alejandro Zaffaroni’nin nikotin bantlarıyla popüler hale geldi. 2000’li yıllara gelindiğinde bu teknoloji hekimler tarafından, gerekli görülen hastalara önerilse de özellikle son yıllarda sosyal medyanın da etkisiyle doktor onayı olmayan ve sağlık için risk arz edebilecek birçok ürün piyasada hızla yerini alıyor. Bu ürünlerin pazarlanmasında genellikle fenomenler büyük rol oynuyor. Sağlık için risk oluşturabilecek ürünler arasında yer alan ve gün geçtikçe popülerliği artan vitamin bantları hakkında konuşan Prof. Dr. Şehmus Özmen, bu ürünlere başvurulurken sorulması gereken sorular olduğuna şöyle dikkat çekti:
“Öncelikle tüm vitamin ve takviye edici ürünlerin kullanımı ile ilgili genel sorunları ve yaygın hataları aktarmak gerekir. Cilt yoluyla veya oral yoluyla kullanımlardan hangisi tercih edilirse edilsin ilk sorulması gereken soru, kişinin gerçekten bu vitamine ihityacı, eser element açısından eksiği olup olmadığı sorusudur. İkinci soru, bu eksikliğin sağlık sorununa neden olup olmadığıdır. Üçüncü soru ise hangi yöntemle en doğru, uygun, zararsız, konforlu ve güvenli şekilde bu eksikliğin giderilebileceğidir.”
‘YAVAŞÇA SALINMASI AVANTAJLI’
Bant tarzından ürünlerin midede emilim sorunlarına yol açmadığı için avantajlı gözüktüğünü söyleyen Prof. Dr. Şehmus Özmen, “Cilde yapıştırılarak kullanılan transdermal bantlarda çeşitli vitaminleri ve diğer besin maddelerini içeren özel formülasyonlar kullanır. Bu bileşenler, bandın yüzeyine entegre edilmiş ve cildin üst katmanlarından geçebilmesi için tasarlanır. Cilt üzerinden emilim uygulaması, farmakolojide bazı ilaçlar için onay alır ve kullanılır. Bant cilde yapıştırıldığında, içindeki vitaminler cildin üst tabakalarından geçerek kan dolaşımına karışır. Bandın ciltle temas ettiği süre boyunca yavaşça salınması ve sürekli bir vitamin temini sağlaması avantajlı gözüken yönlerinden biri” dedi.
‘VAR OLAN SORUNU ÇÖZMÜYOR OLABİLİR’
Alışveriş sitelerinde satışı yapılan vitamin bantlarıyla ilgili en önemli soru işaretlerinden biri de vitaminin deri yüzeyinden emilim yoluyla alınıp alınamayacağıdır. Bantların vitamin eksikliğini giderdiğine yönelik bir çalışma olmadığını kaydeden Prof. Dr. Özmen, “Vitaminlerin cilt yoluyla emilimi teorik olarak mümkün. Ancak bu bantların çoğunun yeterli vitamini sağladığına dair bilimsel çalışmalar maalesef bulunmuyor. Dolayısıyla bu sadece teorik bir varsayım. Varsayıma güvenerek hastalarımız sağlıklarını tehlikeye atmamalı. Bu ürünler, var olan sorunu çözmüyor olabilir. Bantlarda kullanılan kimyasal maddelerin uyum sorunu ve ciltle etkileşimlerine bağlı zararlar meydana gelebilir. Yanlış tedavilere ücret ödeyerek maddi kayba neden olabilir” diyerek uyarılarda bulundu.
Prof. Dr. Şehmus Özmen, tüm bunların yanı sıra vitamin bantlarının uzun süreli kullanımında karaciğer veya böbrek fonksiyonlarında olumsuz etkilerinin olup olmadığının da henüz bilinmediğini ifade etti.
‘SÜSLÜ SÖZCÜKLERE KANIP SAĞLIĞINIZLA KUMAR OYNAMAYIN’
Vitamin bantlarını, hap ve iğne formundaki bantlarla karşılaştıran Prof. Dr. Şehmus Özmen, hap ve iğne formundaki vitaminlerin bilimsel araştırmalardan geçtiğini aktardı. Prof. Dr. Özmen, “Hap ve iğne formundaki vitaminlerin etkinlik ve yan etki profilleri net olarak ortaya konuldu. Transdermal bant yöntemlerinin de her bir madde ve ürün için ayrı ayrı araştırılması ve etkinliğinin ortaya konulması gerekir. Sadece güvenilir ve ispatlanmış tedaviler kullanılmalı. Süslü sözcüklerle pazarlanmış ancak bilimsel olarak kanıtlanmamış tüm tedaviler sağlığınızla kumar oynamak anlamına gelir” diyerek bu tür ürünlere itibar ederken temkinli olmak gerektiğini vurguladı.
